Türkiye'de Sanayi Arsası Sorunu: Yatırımların Önündeki Engeller
Türkiye'de Sanayi Arsası Sorunu: Yatırımların Önündeki Engeller
Türkiye’de finansman maliyetleri sanayi yatırımlarının önündeki en büyük engel olmaya devam ediyor. Ancak sanayi arsası sorunu da önemli bir engel olarak öne çıkıyor. Sanayi arsası arzındaki yetersizlik ve mevcut arsaların astronomik fiyatları, sanayicilerin büyümesini engelleyen başlıca faktörler arasında yer alıyor. Pahalı sanayi arsası fiyatları, iş dünyasını caydırırken, sanayiciler mevcut paralarını araziye yatırmak zorunda kalıyor. Bu durum, plansız ve altyapısı olmayan bölgelerde yeni sorunlar yaratıyor.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın ‘sektörel bölgeler’ planları olumlu karşılık bulsa da yeterlilik noktasında soru işaretleri yaratıyor. Türkiye’nin toplam yüzölçümü içerisinde sanayiye ayrılan pay binde 3-4 seviyesinde. Bu oran, İtalya’da yüzde 2, Fransa’da yüzde 1.5, Almanya’da ise yüzde 4.5. Türkiye’de tüm sanayi 300 bin hektar büyüklüğünde ve bunun yalnızca 100 bin hektarı organize sanayi bölgesi (OSB) alanları içerisinde yer alıyor.
Arsa Sorunu Bizi Kilitliyor
Ev ve Mutfak Eşyaları Sanayicileri ve İhracatçıları Derneği (EVSİD) kurucu Başkanı Burak Önder, “Bugün sanayicinin para değil arsa desteğine ihtiyacı var” diyerek sanayi arsası sorununu vurguladı. İstanbul'dan Ergene’ye fabrikasını taşıyan Önder, sanayi arsalarındaki artan fiyatlara dikkat çekti. “Bugün Esenyurt-Kıraç’a gidin metrekare fiyatı 250 dolar. Gelişmiş ülkelerde 15-20 dolar” diyen Önder, arsa bulunamaması nedeniyle fiyatların yükseldiğini belirtti.
Önder, “Arsa sorunu bizi kilitleyen bir konu. Bizim, elimize geçen parayı toprağa değil, otomasyona, insan kaynağına, verimliliğe yatırmamız lazım” ifadelerini kullandı. Sektörel sanayi bölgeleri şeklinde kümelenme modeline acilen geçilmesi gerektiğini belirten Önder, bu modelin verimliliği artıracağını vurguladı.
Anadolu’da Yatırımın Önündeki Engel Lojistik
Önder, Avrupa ve Çin’de sektörel kümelenme modellerinin uygulandığını belirtti. “Kümelenme ana sanayi, yan sanayi, lojistik, tedarikçi tüm paydaşları kapsar. Böyle olununca verimlilik de gelir” dedi. Bugün Anadolu’ya yatırımların neden gitmediğini sorgulayan Önder, bunun nedeninin lojistik olduğunu ifade etti. Türkiye’nin karayolu ve hava yolunda iyi olduğunu ancak deniz ve demir yolunda yeterli olmadığını belirtti.
Önder, kamudan en önemli beklentilerinin sektörel sanayi bölgeleri oluşturulup bunların limanlara bağlanması olduğunu vurguladı. Bu bağlamda, sanayi yatırımlarının artırılması için gerekli adımların atılması gerektiği ifade edildi.
KOBİ’lere Alan Verin, Cirolar 2 Kat Artar
Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) Başkanı İbrahim Burkay, Bursa’nın yalnızca 50 milyon metrekare sanayi alanına sahip olduğunu belirtti. Bursa’nın sanayiye ayrılan payının binde 8 olduğunu ifade eden Burkay, “Bursa’da 17 OSB var ancak hepsinin toplam büyüklüğü, rekabet içerisinde olduğumuz illerdeki bir OSB’nin büyüklüğüne eşit” dedi. Marmara Havzası’nın ülkenin GSMH’sinin yüzde 60’ını sırtladığını belirten Burkay, bu bölgenin sanayi varlığını geliştirmenin önemine dikkat çekti.
Burkay, “Bugün KOBİ’ye yer tahsis edin, bulunduğu mevcut bin metrekare alanı iki katına çıkarın, cirosu 10 milyon TL’den 20 milyon TL’ye çıkar” diyerek KOBİ’lerin büyüme potansiyeline dikkat çekti. KOBİ’lerin esnek yapısı ve hareket kabiliyeti ile bölgeyi hızlandırabilecek güce sahip olduğunu vurguladı.
Yatırım İçin 5 Kat Daha Fazla Para Ödeniyor
Burkay, sanayi arsası fiyatlarındaki astronomik rakamlara dikkat çekti. “Bursa’da bebe çocuk konfeksiyonu sektörünün merkezi olan Vişne Caddesi’nde her bir üretici büyümek istiyor. Ancak bu bölgedeki metrekare fiyatları bugün Avrupa’nın en meşhur alışveriş caddelerinde bile yok” dedi. Burkay, burada bin metrekare yer almanın inşaat maliyeti ile birlikte makine teçhizat yatırımından neredeyse 5 kat fazla para ödemek gerektiğini belirtti.
Burkay, “Üretici bu kadar para arsaya verecek, üstüne bina yapacak, içine de kalan parasıyla makine koyacak” diyerek mevcut durumun zorluklarını ifade etti. “Biz, sektör pazarda rekabetçi bir oyuncuyken yeni yatırım imkanlarını firmalarımıza sunabilmeyi hedefliyoruz” dedi.
Sanayi Arsasına Ne Yapılabilir?
Sanayi imarlı arsalar, fabrikalar, depolar ve üretim tesisleri gibi sanayi tesislerinin inşasına uygun arsaları ifade eder. Bu tür arsalar genellikle şehir merkezlerinin dışında, sanayi bölgelerinde bulunur. Sanayi imarlı arsalar, geniş arazi ihtiyaçlarına sahip işletmeler için idealdir. Türkiye’de İstanbul, İzmir, Bursa, Kocaeli ve Gaziantep gibi şehirler, sanayi imarlı arsa yatırımı için cazip bölgeler arasında yer alıyor.
Madeni Yağ ve Petrol Ürünleri Sanayicileri Derneği (MAPESAD) Başkanı Tayfun Koçak, sanayicinin yatırım ve büyüme iştahına mevcut arsa stokunun yetişemediğini belirtti. Düzce’de sanayi arsasının metrekaresinin 125 dolara yükseldiğini ifade eden Koçak, “Gebze’de yer kalmadı. Sakarya’da kalmadı. Bilecik de dolmaya başladı” dedi.
